Publication list - PUBLIC HEALTH

De Vos P, García A, Alvarez A, Rodríguez A, Bonet M, Van der Stuyft P (2012) Public health services, an essential determinant of health during crisis. Lessons from Cuba, 1989-2000. Trop. Med. Int. Health 17: 469-479.

De Ceukelaire W, De Vos P, Criel B (2011) Political will for better health, a bottom-up process. Trpo. Med. Int. Health 16: 1185-1189.

De Vos P, Guerra M, Sosa I, Ferrer L, Rodríguez A, Bonet M, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2011) Comprehensive participatory planning and evaluation (CPPE). Social Medicine 6(2): 106-117.

De Vos P, Guerra M, Sosa I, Ferrer L, Rodriguez A, Bonet M, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2011) Planificación y evaluación participativa e integral (PEPI). Medicina Social 6(2): 120-133.

De Vos P (2010) Strengthening public health systems: an analysis of global trends and counter-praxis in Cuba. Dissertation - PhD in Medical Sciences. Ghent University, 29th of November 2010.

Londoño E, Dario-Gómez R, De Vos P (2010) Colombia’s health reform: false debates, real imperatives. Lancet 375: 803.

De Vos P, Orduñez-García P, Santos-Peña M, Van der Stuyft P (2010) Public hospital management in times of crisis: lessons learned from Cienfuegos, Cuba (1996-2008). Health Policy 96, 64-71. [DOI: 10.1016/j.healthpol.2010.01.005]
(Also in MEDICC Review 2010 12(2): 37-43.)

Van Olmen J, Criel B, Devadasan N, Pariyo G, De Vos Pol, Van Damme W, Van Dormael M, Marchal B, Kegels G (2010) Primary Health Care in the 21st century: primary care providers and people's empowerment [editorial]. Trop. Med. Int. Health 15: 386-390.

De Vos P, Van der Stuyft P (2009) The right to health in times of economic crisis: Cuba’s way. Lancet 374, 1575-1576.

De Vos P, De Ceukelaire W, Malaise G, Pérez D, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2009) Health through people’s empowerment: a rights-based approach to participation. Health and Human Rights 11(1):23-35.

De Vos P, Malaise G, De Ceukelaire W, Perez D, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2009) Participation and empowerment in Primary Health Care: from Alma Ata to the era of Globalization. Social Medicine 4(2), 121-127. http://journals.sfu.ca/socialmedicine/index.php/socialmedicine/article/view/269/633.
De Vos P, Malaise G, DeCeukelaire W, Perez D, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2009) Participación y empoderamiento en la atención primaria en salud: desde Alma Ata hasta la era de la globalización. Medicina Social 4(2); 127-134. http://journals.sfu.ca/socialmedicine/index.php/medicinasocial/article/view/314/651.
Perez D, Lefèvre P, Romero MI, Sanchez L, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Augmenting frameworks for appraising practices of community-based health interventions. Health Policy and Planning 24(5): 335-341. (DOI:10.1093/heapol/czp028)

De Ceukelaire W, De Vos P (2009) Social movements are key towards universal health coverage. Lancet 374:1888.

De Ceukelaire W, De Vos P (2009) Governments, civil society, and social determinants of health. Lancet 373, 298-299.

De Vos P (2009) Las nuevas oportunidades para América Latina. p 161-175. In: Barten F, Rovere M, Espinoza E (eds). Salud Para Todos. Una Meta Posible. Pueblos Movilizados y Gobiernos Comprometidos en un Nuevo Contexto Global. Buenos Aires, IIED – América Latina Publicaciones 2009. [http://www.iied-al.org.ar/Libro%20Salud%20para%20todos.pdf]. [ISBN: 978-987-22370-5-9]

Soors W, De Vos P, Criel B (2009) Sociale Zekerheid is geen 'vraatzuchtig monstertje'. De Standaard, 14 augustus.

De Vos P, De Ceukelaire W, Bonet M, Van der Stuyft P. Commentary: Cuba's health system: challenges ahead. Health Policy and Planning 2008;23:288-290.

De Vos P et al. Uses of first line emergency services in Cuba. Health Policy 2008; 85(1):94-104.

De Vos P, De Ceukelaire W, Bonet M, Van der Stuyft P. Cuba’s international cooperation in health: an overview. International Journal of Health Services 2007; 37(4):761-776.

Van der Stuyft P, De Vos P. The USA and “Cuban doctors working abroad”. Lancet 2007; 369:2160 (30th June).

De Vos P, Barroso I, Rodriguez A, Bonet M, Van der Stuyft P. The functioning of the Cuban home hospitalization programme: a descriptive analysis. BMC Health Services Research 2007, 7:76.

Barroso Utra IM, García Fariñas A, Rodríguez Salvá A, De Vos P, Bonet Gorbea M, Van Der Stuyft P. El ingreso en el hogar y su costo directo en Cuba. Rev Panam Salud Publica. 2007; 21(2/3):85-95.

De Vos P. Cuba's delayed transition needs (Letter). Lancet 2006; 368:1324 (14th October).

De Vos P, De Ceukelaire W and Van der Stuyft P. Colombia and Cuba: contrasting models in Latin-American health sector reform. Trop Med Int Health 2006; 11(10): 1604-1612.

De Vos P and Van der Stuyft P. Cuba's international cooperative efforts in health (Letter). BMJ 2006;333:603 (16 September).

De Vos, P. Cuba's international cooperation efforts in health. (e-mail letter) BMJ 2006; 333. 2nd of September. (bmj.bmjjournals.com/cgi/eletters/333/7566/464)

De Vos, P. Health Report on Cuba. "No One Left Abandoned": Cuba's National Health System Since the 1959 Revolution. International Journal of Health Servicies 2005; 35(1): 189-207.

De Vos, P., Murlá, P., Rodriguez, A., Bonet, M., Más, P., Van der Stuyft, P. Shifting the demand for emergency care in Cuba's health system. Social Science & Medicine 2005; (60)3: 609-616.

De Vos, P., Bonet, M., Van der Stuyft, P. Health and human rights in Cuba (LETTER). Lancet 2004; 364: 2177-2178.

De Vos, P., Dewitte, H., and Van der Stuyft, P. Unhealthy European Health Policy. International Journal of Health Services 2004; 34(2): 255–269.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisering en gezondheid. Een alternatief voor commercialisering en privatisering. Etudes marxistes 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisation et santé. Une alternative à la commercialisation et à la privatisation. Etudes marxistes 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos P. Crise économique et soins de santé à Cuba. Lett RIAC 2000; juin: 24-26.

De Vos P. Economic crisis and health care in Cuba. INFI Newsl 2000; June: 24-26.

Van der Stuyft P & De Vos P. Nicaragua's debt burden: a permanent hurricane (LETTER). Lancet 1996; 352, 2024.

Van der Stuyft P, De Vos P & Hilderbrand K. USA ans shortage of food and medicine in Cuba(LETTER). Lancet 1997; 349, 363.

Criel B, De Vos P, Van Lerberghe W & Van der Stuyft P. Community financing or cost recovery: empowerment or social dumping?(EDITORIAL). Tropical Medicine and International Health 1997; 1, 281-282.

Porignon D, De Vos P, Hennart P Problématique du secteur santé au Zaïre. 1994. ULB Brussel en ITG Antwerpen.

De Vos P. The role of the general practitioner at the first line health services in Rivas, Nicaragua. Thesis Masters’ of Public Health 1992; ITM Antwerp.

Castillo L, Wesseling C, Aguilar H, Castillo C, De Vos P. Uso e impacto de los plaguicidas en tres países centroamericanos. Estudios Sociales Centroamericanos (Costa Rica) 1989; 49, 119-139.

Publicaties in Cubaanse medische tijdschriften

Álvares Pérez AG, Alegret Rodríguez M, Gonzálvez IPL, Leyva León Á, Rodríguez Salvá A, Bonet Gorbea M, et al. Diferenciales de salud y una aproximación mediante el empleo dell coeficiente de Gini y el índice de concentración en las provincias cubanas, 2002-2008. Rev Cubana Hig Epidemiol 2011;49(2):202-17.

Ferrer Ferrer L, Bonet Gorbea M, Alfonso Sagué K, Guerra Chang M, García Fariñas A, De Vos P. Evaluación del proceso de intervenciones comunitarias para la prevención y control de los factores de riesgo y enfermedades no transmisibles (2003-2005). Rev Cubana Hig Epidemiol 2011;49(1):33-46.

Jova-Morel R, Rodríguez-Salvá A, Piñera AD, Acosta SB, Lorenzo IS, De Vos P, et al. Modelos de atención a pacientes con enfermedades crónicas no transmisibles en Cuba y el mundo. MEDISAN 2011;15(11):1609-20.

Sosa I, Rodriguez A, Abreu I, Guerra M, Lefèvre P, De Vos P (2011)Percepción sobre el análisis de situación de salud en un Consejo Popular de Centro Habana. Rev Cubana Hig Epidemiol 49(3): 183-190.

Rodriguez A, Alvarez A, Sosa I, De Vos P, Bonet M, Van der Stuyft P (2010) Rev. Cubana Hig. Epidemiol. 48(2): 177-196.


Alvarez A, Fariñas A, Rodriguez A, Bonet M, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Los estudios organizacionales en el abordaje de los determinantes de salud. Rev. Cubana Hig. Epidemiología 47(1).

Álvarez-Pérez AG, García-Fariñas A, Rodríguez-Salvá A, Bonet-Gorbea M, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Algunas evidencias cualitativas acerca de la determinación de la salud en Cuba (1989 a 2000). [Electronic only] Revista Cubana de Higiene y Epidemiología. 47(1). [http://bvs.sld.cu/revistas/hie/vol47_1_09/hie02109.htm]

Álvarez-Pérez AG, García-Fariñas A, Rodríguez-Salvá A, Bonet-Gorbea M, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Los estudios organizacionales en el abordaje de los determinantes de la salud [Electronic only] Revista Cubana de Higiene y Epidemiología.47(1). [http://bvs.sld.cu/revistas/hie/vol47_1_09/hie06109.htm]

Van der Stuyft P, De Vos P (2008) La relación entre los niveles de atención constituye un determinante clave de la salud [electronic only]. Rev Cubana Salud Pública 34 (4) , 1-9 [http://bvs.sld.cu/revistas/spu/vol34_4_08/spu14408.htm]

García-Fariñas A, Rodríguez-Salvá A, Marine-Alonso M, De Vos P, Van der Stuyft P (2008) Gastos asumidos por la familia durante el ingreso en el hogar [electronic only]. Rev Cubana Salud Pública 34 [http://scieloprueba.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0864-34662008000200007&lng=es&nrm=iso].

Alvarez Pérez AG, García Fariñas A, Rodriguez Salvá A, Bonet Gorbea M, De Vos P, Van der Stuyft P (2008) La regionalización de los servicios de salud como una estrategía de reorganización sanitaria [electronic only]. Revista Cubana de Higiene y Epidemiología 46, 1-12 [http://bvs.sld.cu/revistas/hie/vol46_1_08/hie07108.htm].

García Fariñas A, Barroso Utra IM, Rodriguez Salvá A, De Vos P, Van der Stuyft P, Bonet Gorbea M (2008) Costos directos del ingreso en el hogar en Cuba [electronic only]. Revista Cubana de Salud Pública 34, 1-8 [http://scielo.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0864-34662008000100014&lng=es&nrm=iso].

García Fariñas A, Rodriguez Salvá A, De Vos P, Van der Stuyft P (2008) Ingreso en el hogar: empleo de medicamentos y sus efectos económicos [electronic only]. Revista Cubana de Farmacia 34, 1-8 [http://bvs.sld.cu/revistas/far/vol42_1_08/far09108.htm].

García Fariñas A, Rodriguez Salvá A, De Vos P, Jova Morel R, Bonet Gorbea M, García Roche R, Van der Stuyft P (2006) Costos del subsistema de urgencias en la atención primaria de salud en Cuba, 1999-2000 [electronic only]. Revista Cubana de Salud Pública 32, 1-6 [http://bvs.sld.cu/revistas/spu/vol32_1_06/spusu106.htm].

Rodriguez Salvá A, Díaz Socarrás AJ, Ibarra Sala AM, De Vos P, Mariné Alonso M, Van der Stuyft P, Bonet Gorbea M (2006) El trabajo en equipo en consultorios médicos compartidos: opción a desarrollar en la atención primaria [electronic only]. Revista Cubana de Higiene y Epidemiología 44 [http://scielo.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1561-30032006000100005&lng=es&nrm=iso&tlng=es

Publicatielijst - Europa - Internationaal - Vrede

De Vos P, Houben H. Is demondialisering het nieuwe grote linkse alternatief? Marxistische Studies 99, IMAST, Brussel, 2012.

Cottenier J, De Vos P. Welke strategie tegenover “de stille staatsgreep van BusinessEurope”? Marxistische Studies 98, IMAST, Brussel, 2012.

De Vos P. De Verenigde Socialistische Partij van Venezuela - PSUV. Marxistische Studies 88. IMAST, Brussel, 2009.

De Vos P. Le Parti Socialiste Unifié du Venezuela PSUV. Etudes Marxistes 88. IMAST, Bruxelles, 2009.

De Vos P. Venezuela en het socialisme van de 21e eeuw. Marxistische Studies 87. IMAST, Brussel, 2009, p 81-94.

De Vos P (2009) Le Venezuela et le socialisme du 21ième siècle. Etudes Marxistes 87. IMAST, Bruxelles, 2009.

De Vos, P. Venezuela : Anti-imperialisme en socialisme. Marxistische Studies 77. IMAST, Brussel, 2007. p.11-76.

De Vos, P. Venezuela : Anti-impérialisme et socialisme. Etudes Marxistes 77. INEM, Bruxelles, 2007. p.11-79.

De Vos, P. Les ONG, missionnaires de la nouvelle colonisation. Dans : Frédéric Delorca ed. Atlas alternatif. Le monde à l’heure de la globalisation impériale. Le Temps des Cerises, 2006. p.57-62.

De Vos, P. Multinationales et mouvment tiers-mondiste: partenaires ou adversaires? Un point de vue radical. Dans: Gotovich,J. & Morelli, A.(Eds) Les solidarités internationales. Histoire et perspectives; p.213-224. Collection La Noria. Editions Labor, Bruxelles, 2003.

Franssen, P., and De Vos, P. 11 September. Waarom de kapers vrij spel kregen. EPO, Antwerpen, 2002. 184p.

Franssen, P., and De Vos, P.Le 11 septembre. Pourquoi ils ont laissé faire les pirates de l'air. EPO, Anvers, 2002. 184p.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisation et santé. Une alternative à la commercialisation et à la privatisation. Marxistische Studies 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisering en gezondheid. Een alternatief voor commercialisering en privatisering. Etudes marxistes 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos, P., Van Duppen, D., Vandepitte, M., and Merckx, F. NGO's. Missionarissen van de nieuwe kolonisatie. EPO, Antwerpen, 1994.

Wednesday 15 March 2006

Pentagon-document onthult: Bush wil in veel landen tegelijk oorlog kunnen voeren

Met het budget van het Amerikaans leger voor 2006 zou je voor alle Belgische gezinnen een mooi nieuw huis kunnen bouwen. Maar Bush heeft andere plannen met de voorziene 470 miljard euro.

Elk jaar maakt het Pentagon een tussentijds rapport op, maar het Defensierapport van dit jaar is het eerste strategische rapport na vier jaar oorlog voeren. Het vorige dateert immers van september 2001, kort na 9/11. Wie erop hoopte dat Bush intussen oorlogsmoe zou zijn, kan zijn illusies opbergen. "De Verenigde Staten voeren een langdurige oorlog", zegt het nieuwe Defensierapport van het Pentagon.1
Het Amerikaanse defensiebudget voor het komende jaar bedraagt 440 miljard dollar (370 miljard euro), met daar bovenop nog eens 120 miljard dollar (100 miljard euro) voor de oorlog en bezetting in Irak en Afghanistan. Dit is méér dan de helft van alles wat wereldwijd aan bewapening wordt uitgegeven. Met die 470 miljard euro kan je zowat 1.880.000 woonhuizen van 250.000 euro bouwen. Maar Bush heeft geen geld om de volkswijken van het overstroomde New Orleans herop te bouwen...
"De strijd kan mogelijk in tal van andere landen tegelijk worden gevoerd en dit vele jaren lang", zegt het rapport. Daarom wil het Pentagon minder grote militaire basissen en meer kleine mobiele eenheden die samenwerken in een losse netwerkstructuur. Om sneller te kunnen toeslaan, waar ook ter wereld.
Ook de 'special forces' moeten met 15% toenemen tot zo'n 66.000 in 2011. Om "de contra-insurgentie en de capaciteit voor niet-conventionele oorlogsvoering" te versterken, zo heet het. Maar in Irak en Afghanistan weten ze onderhand wel wat dergelijke snel inzetbare en zwaar bewapende eenheden betekenen: overvallen op dorpen, uitkammen van steden, uitmoorden van al wie zich durft te verzetten, ontvoering, opsluiting en foltering van verdachten, opleiding van doodseskaders voor selectieve moordpartijen.

China, de vijand van de toekomst
China geeft vandaag een kleine 50 miljard euro uit aan defensie, ongeveer één tiende van de Verenigde Staten. "Onaanvaardbaar", zegt het Pentagon. Het noemt China nu openlijk de vijand van de toekomst. Dus zijn er nieuwe generaties langeafstandsraketten, bommenwerpers en vliegdekschepen nodig. De Joint Strike Fighter en de F-22 stealth fighter zijn in volle ontwikkeling. Tegen 2018 komt er ook nieuwe bommenwerpers.
De komende 4 jaar moet het aantal oorlogsschepen, waaronder vliegdekschepen, dat permanent in de Stille Oceaan gestationeerd is drastisch omhoog "om onze aanwezigheid en de afschrikking te ondersteunen" tegen China. In de zomer van 2006 plant het Amerikaanse leger alvast haar grootste zeeoefening aller tijden in de Stille Oceaan. Australië, Chili, Japan, Zuid-Korea en Peru zouden erbij betrokken worden.2

"Internet is wapen in handen van de vijand"
Binnen het Pentagon bestaat een "Departement voor Strategische Intelligentie". Hun job: Fictie als waarheid voorstellen. Dit departement, gespecialiseerd in psychologische oorlogsvoering en beïnvloeding van de publieke opinie, moet met een derde uitgebreid worden, vindt het Pentagon.
Tot vandaag is het internet de grote spelbreker, want dit medium is moeilijk te controleren. "Het internet is een wapen in handen van de vijand", schrijft het Amerikaanse leger in het recent vrijgegeven rapport "Leidraad voor informatieoperaties".3 Daar moet verandering in komen. Van blogs tot chatrooms, van progressieve websites tot lezersbrieven, elk bericht dat de officiële versie van de feiten tegenspreekt, moet ongeloofwaardig worden gemaakt. Het einddoel is een internet waar afwijkende meningen gemarginaliseerd worden, net zoals in de kranten en op televisie. Op deze manier wil het Pentagon de Amerikaanse versie van "democratie en mensenrechten" wereldwijd opleggen. Maar of de internauten dit zomaar zullen laten gebeuren?
1 Quadrennial Defense Review-report · 2 AFP, Amid China Threat, US to Hold Mammoth Naval Operations in Pacific, 15 februari 2006 · 3 "The Information Operations Roadmap" (www.uruknet.info)

Nieuwe kernwapens
Voor het eerst in meer dan 20 jaar zijn kernwetenschappers in de VS een nieuwe waterstofbom aan het ontwikkelen. Dit is de eerste in een reeks van nieuwe nucleaire plannen. Als deze fase slaagt, zullen de Verenigde Staten over een kwarteeuw een volledig nieuw kernwapenarsenaal hebben. "We staan aan het begin van een opwindende periode", zei Linton Brooks, de Amerikaanse topverantwoordelijke voor nucleaire wapens.1

Waarom Bush slecht slaapt...
Ondanks massa's geld voor bewapening stoot de overheersing van de Verenigde Staten op steeds meer verzet.

"In Latijns-Amerika stimuleren we al decennialang politieke en economische ontwikkeling", beweert het Pentagon-rapport. Die tientallen jaren van Amerikaanse overheersing brachten militaire dictaturen en corrupte democratieën. Terwijl Amerikaanse multinationals het continent plunderden, krepeerden de mensen. In Cuba, Venezuela, Bolivië en andere landen is een tegenbeweging bezig. Die wordt alsmaar sterker. "Populistische regimes in landen zoals Venezuela bedreigen de vooruitgang en veroorzaken instabiliteit", heet dat in Pentagonjargon.
In Irak moesten de 150.000 Amerikaanse soldaten democratie en rust brengen, maar ook volgens het VS-leger werden ze in 2005 maar liefst 34.131 keer aangevallen, 7.635 keer méér dan in 2004. Midden-Oostenjournalist en Irakkenner Robert Fisk zegt het zo: "Het verzet heeft het land onder controle van Noord tot Zuid, inclusief grote delen van Bagdad. De Amerikanen rijden angstig van kazerne tot kazerne in hun gepantserde voertuigen." Ook in Afghanistan, Palestina, Iran, Syrië, komt er geen rust, in tegendeel.
China wordt economisch alsmaar sterker en wordt een belangrijke speler op de wereldmarkt. Bovendien smeden de Chinezen banden met Rusland en verscheidene Centraal-Aziatische republieken in de "groep van Shangai", waartoe ook India en Iran nu als observator zijn toegetreden.
En dan zijn er nog de anti-Amerikaanse verzetsbewegingen... In Nepal vormden de guerrilla en de oppositiepartijen een breed eenheidsfront tegen de dictatuur van koning Gyanendra. Ook in de Filipijnen en in Colombia zien de VS met lede ogen aan hoe "hun" elites steeds meer onder druk komen.
Ook in eigen land zijn ze de oorlogspolitiek van Bush meer en meer beu. Sinds de ramp in New Orleans groeit het verzet tegen zijn binnenlandse politiek, tegen de besparingen in de gezondheidssectoor en de sociale programma's, waarmee hij zijn oorlogsbugdet financiert.

Wednesday 8 March 2006

Wie wil een burgeroorlogin Irak? Geweld escaleert na de aanslag op Gouden Moskee van Samarra

Op 22 februari werd de sjiietische Gouden Moskee van Samarra vernield met explosieven. Vechten sjiietische en soennitische Irakezen nu onder elkaar in plaats van tegen de Verenigde Staten?

Sjiieten en soennieten zijn twee religieuze stromingen binnen de islam met kleinere verschillen, net zoals de katholieken en protestanten bij de christenen.
In tegenstelling tot wat de media ons vertellen, was het protest van honderdduizenden woedende Irakezen niet voornamelijk gericht tegen soennitische symbolen. De gemeenschappelijke slogan was: "Nee aan Amerika, nee aan het terrorisme!" Vaak koelden soennieten en sjiieten hun woede samen op Amerikaanse vlaggen.
Volgens de BBC ­ daarna overgenomen door andere buitenlandse media ­ zou de radicale geestelijke Moqtada al-Sadr hebben opgeroepen weerwraak te nemen op de soennieten. Het tegendeel is waar. "Geen enkele soenniet zou zoiets doen", zei hij. En hij riep op wraak te nemen tegen de Amerikaanse bezetting. Alle sjiietische leiders - in Irak, in Libanon en in Iran - beschuldigden onmiddellijk de bezetters van de bomaanslag. Ze verklaarden ook dat het een 'ernstige zonde' was soennieten aan te vallen. De soennitische geestelijken stelden hetzelfde over aanvallen tegen sjiieten. Geen enkele van de voornamelijk spontane betogingen was gericht tegen een soennitische moskee. In Sadr City, de sjiietische armenwijk in Bagdad, was de betoging massaal en exclusief gericht tegen de bezetting1.
Er was een reeks gewapende aanvallen tegen soennitische moskeeën, dat klopt. Daarbij werden in de eerste twee dagen na de aanslag op de moskee meer dan 200 Irakezen gedood. Maar een aantal van die aanvallen had al plaats in de uren vóór de bomaanslag in Samarra. En sommige gebeurden blijkbaar onder het oog van de politie. Zo meldde de krant The Times (23/2) dat, na een gewapende aanval op de al-Quds Soenni moskee in Bagdad, de gewapende mannen in zes voertuigen stapten en wegreden onder begeleiding van soldaten van de Iraakse nationale garde.2

Wie heeft er belang bij deze aanslag?
"De belangrijkste vraag over deze aanslag is: wie heeft er belang bij?", schrijft de Amerkaanse journalist Dahr Jamail. De Britse premier Tony Blair verklaarde dat zij die de aanslag op de Gouden Moskee pleegden "slechts één motief hadden: het creëren van geweld tussen twee religieuze gemeenschappen om de Iraakse democratie te doen ontsporen" Wat een cynisme! Minder dan een jaar geleden werden twee Britse undercover agenten opgepakt door nietsvermoedende Iraakse soldaten. Ze hadden bommen en ontploffingsmechanismen bij zich. Ze werden ervan beschuldigd religieuze conflicten te willen aanwakkeren door bommen te plaatsen in moskeeën. Maar het Britse leger vernielde de gevangenis en bevrijdde de twee3.
Het is niet verboden te denken dat dergelijke provocaties het werk zijn van de Amerikaanse en Britse bezetters: hebben de VS aan de Irakezen geen grondwet opgedrongen die het land verdeelt volgens religie en cultuur? Is de Amerikaanse overheersing in de regio niet gediend met een verdeel - en heersstrategie, waarbij tegenstellingen, en zelfs een burgeroorlog, worden aangewakkerd? Het zogenaamde "gevaar voor burgeroorlog" moet dienen om de bezetting te rechtvaardigen. De enige manier om de provocaties te doen stoppen en een escalatie richting burgeroorlog te voorkomen, is het einde van de bezetting.

1 Sami Ramadani, The Guardian, 24/2 · 2 ibidem · 3 Who Benefits? Dahr Jamail's Iraq Dispatches. http://dahrjamailiraq.com/weblog/archives/dispatches/000365.php


Bomaanslag met stevig reukje

In Samarra geldt een uitgaansverbod van 8 uur 's avonds tot 6 uur 's morgens. Volgens een ooggetuige was er de avond voor de aanslag een ongewone drukte aan de moskee. Mensen in politie-uniform bleven ter plaatse tot de volgende ochtend.
De eigenaar van een internetcafé vlakbij vertelt dat Iraakse politiemannen en Amerikanen hem 's avonds aanmaanden binnen te blijven. Hij zag hoe zij de omgeving van de moskee de hele nacht bewaakten. Om halfzeven 's morgens vertrokken ze. Tien minuten later ontplofte de koepel1.
De aanslag was het werk van specialisten, zei de Iraakse minister van constructie Jassem Mohammed Jaafar. Er waren gaten geboord in de vier hoofdpilaren van het mausoleum, en de explosieven waren zorgvuldig aangebracht. Ze zijn van op afstand tot ontploffing gebracht. Volgens Jaafar hadden de daders minstens twaalf uur voorbereiding nodig2. Waarom grepen de aanwezige Amerikaanse soldaten en de Iraakse politie niet in?

1 Mike Whitney, The Smoking Gun, 26/2 · 2 AFP, 20060224


Veel aanslagen door doodseskaders in politie-uniform

Bomaanslagen en moordpartijen in Irak krijgen meestal het etiket van Al-Qaeda of Zarqawi opgeplakt. Maar welke rol spelen de Amerikaanse en Britse geheime diensten? 1

Bommen blazen sjiietische moskeeën op en tijdens sjiietische plechtigheden veroorzaken zelfmoordaanslagen tientallen doden. Soennieten zijn massaal slachtoffer van buitenrechterlijke executies. De ene groep moet geloven dat radicalen van de andere groep hen uitmoorden. Een aantal aanslagen is ook ongetwijfeld het werk van extremistische groeperingen. Maar veel executies en bomaanslagen blijken het werk van commando's in politie-uniform.
Gaat het om ongecontroleerde radicale groepen die binnen de politie actief zijn? Nee, ze blijken opgeleid door het Amerikaans leger en de CIA. Dat schrijft journalist Max Fuller. In januari 2005 waren er zes speciale commando-eenheden actief. De opleiding werd verzekerd door Amerikaanse veteranen. Bijvoorbeeld door sleutelfiguur James Steele. Hij begon zijn carrière bij de Amerikaanse special forces in Vietnam. Daarna was hij de chef van de Amerikaanse geheime acties tijdens de burgeroorlog in El Salvador. Of bijvoorbeeld door zijn collega Steven Casteel. Die deed ervaring op in Colombia en organiseerde het doodseskader dat als 'Los Pepes' gekend was. Deze groep vormde de kern van de vele duizenden extreemrechtse huurlingen in Colombia. 'Los Pepes' kregen hun dodenlijst vanuit de Amerikaanse ambassade, het zenuwcentrum van hun optreden. Dergelijke "steun" is typische voor CIA-programma's. Lijsten met duizenden namen leidden tot een onophoudelijke reeks 'los van elkaar staande' moorden2.
Ook veel van het zogenaamde etnische geweld in Irak maakt deel uit van zo'n CIA-geleide operatie. Een gesofistikeerd "command, control, communications, computer and intelligence operations centre" coördineert alles vanuit het hoofdkwartier van de Speciale Interventie Eenheden van de Iraakse politie.

1 Crying Wolf: Media Disinformation and Death Squads in Occupied Iraq, November 2005 · 2 Voor een uitgebreide lijst van landen waar de CIA doodseskaders heeft ondersteund, zie www.serendipity.li/cia/

Wednesday 1 March 2006

Iran: Olie, religie en uranium

De spanningen rond Iran nemen alsmaar toe. Als het land onze media haalt, is dat door zijn islamitisch regime en door zijn mogelijke plannen om kernwapens te maken. Maar voor velen blijft Iran een grote onbekende. Solidair geeft elementen om de verborgen kanten van Iran te ontdekken.

- Iran in cijfers
- De felbegeerde Iraanse olie
- De nucleaire kwestie: hoe zit de vork aan de steel?
- Is een Iranoorlog te vermijden?
- Het Iraans regime ontsluierd
- 50 jaar bewogen geschiedenis


Iran in cijfers

  • Oppervlakte 1,65 miljoen km2 (bijna 55 keer België; 2,4 keer Frankrijk)
  • Door zijn ligging - tussen Azië en het Midden-Oosten, tussen de ex-sovjetrepublieken en de ijsvrije zeeën ­ is Iran van enorm strategisch belang. Het grenst aan Afghanistan, Armenië, Azerbeidjaan, Irak, Pakistan, Turkije en Turkmenistan.
  • Kustlijn: Perzische golf (2.440 km) en Kaspische zee (740 km).
  • Grondstoffen: 10% van de wereldreserves aan olie en 15% van de wereldreserves aan gas. Daarnaast zijn er grote voorraden steenkool en allerhande metalen.
  • Bevolking: bijna 70 miljoen inwoners. Iran is erg multinationaal: de helft van de bevolking is Perzisch, maar er wonen ook bijna 20 miljoen Azeiri's (tegenover maar 3 miljoen in Azerbeidzjan zelf). Er wonen Koerden, Turkmenen, Arabieren. Ook in de regio Baluchistan leeft een grote minderheid.
  • Talen: 58% spreekt Perzisch, 26% Turks, 9% Koerdisch.
  • Godsdienst: 89% sjiitische en 9% soennitische moslims. Daarnaast zijn er kleinere geloofsgemeenschappen van Armeense christenen, joden en bahai's.

De felbegeerde Iraanse olie

In de Iraanse ondergrond zitten minstens 125 miljard vaten olie, zowat 10% van de totale gekende wereldreserves. Bovendien bezit Iran, op Rusland na, de grootste gasreserves ter wereld.

De Amerikaanse staatssecretaris voor Energie Spencer Abraham zegt hierover: "Energieveiligheid is een essentieel bestanddeel van de nationale veiligheid van de VS. Militaire macht wordt daarom een steeds belangrijkere vereiste om de stroom van buitenlandse olie te beschermen."1
Maar vandaag gaat meer dan een derde van de Iraanse olie-export naar Europa en niets naar de Verenigde Staten. Nochtans willen de grootste VS-multinationals graag met Iran samenwerken om deze grote olievoorraden te ontginnen. Dit kan niet, omdat President Clinton dit in 1995 al verbood, lang vóór er sprake was van "het nucleaire probleem" van Iran. Dit verbod werd door president Bush verlengd (2004). De VS dreigden ook met sancties tegen buitenlandse bedrijven die zaken doen met Iran, maar weinig niet-Amerikaanse multinationals laten zich daardoor afschrikken.
De groeiende noden aan olie en gas van China, India en Japan geven Iran een belangrijke positie in de wereldeconomie en de wereldpolitiek. China heeft steeds olie en gas nodig voor zijn snel groeiende economie. Vandaar zijn sterke interesse voor Iran. In 2003 was Iran goed voor 13% van de Chinese olie-invoer. Zowel de olie- als de gasinvoer zullen in de komende jaren drastisch toenemen. In oktober 2004 tekenden Iran en China een eerste 'contract van de eeuw' voor de levering van 250 miljoen ton gas en 150.000 vaten olie per dag, over 25 jaar. Totale waarde: 100 miljard dollar. Er wordt onderhandeld over een tweede contract van dezelfde omvang. Bovendien bouwt China in Iran een gasinstalletie die over 2 jaar operationeel moet zijn. Dit maakt van Iran de belangrijkste strategische bondgenoot van China in het Midden-Oosten.
Oliehandel in euro?
Bovendien blijkt Iran een energiebeurs te willen opzetten in Teheran, waar de olie en gas niet langer in dollar maar in euro verhandeld worden. Economisch gezien is het logisch dat Iran zijn import/export liever in euro dan in dollar doet: 45% van de Iraanse handel gebeurt met landen uit de eurozone.
Op het eerste gezicht is dit een onschuldig initiatief, maar het kan de overheersing van de dollar in de wereld en dus de stabiliteit van de VS-economie ondermijnen. Zo lang de dollar de enige munt is om olie te verhandelen, versterkt dit de economische overheersing door de Verenigde Staten. Want de hele wereld moet grote dollarreserves hebben om olie te kunnen kopen. Dit drijft de waarde van de dollar omhoog.
Als de Iraanse oliebeurs in euro een succes wordt, kan voortaan olie verhandeld worden zonder de Amerikaanse dollar. Dan hebben Europa, Rusland, Japan, China en de rest van de wereld geen dollars meer nodig. Door een dalende vraag zouden de waarde en de invloed van de dollar snel kunnen dalen. Voor de VS, die nu jaarlijks zo'n 500 miljard dollar deficit dekken door buitenlandse leningen aan te gaan, zou een dergelijke evolutie zeer gevaarlijk zijn.2

1 Energy Bringing China and Iran Closer Together. (FrontPageMagazine.com; 7 september 2005) ·2 The Proposed Iranian Oil Bourse. Energy Bulletin, 18 januari 2006. www.energybulletin.net/12125.html


De nucleaire kwestie: hoe zit de vork aan de steel?

Het Westen protesteert tegen de beslissing van Iran om een kernreactor die elektriciteit produceert, her op te starten. Het zou die technologie immers ook kunnen aanwenden om kernbommen te maken.

De idee dat Iran over een kernbom zou kunnen beschikken, schrikt af. Maar wat ook zijn bedoelingen mogen zijn, specialisten zijn het erover eens dat het land met de technologische ontwikkelingen die het vandaag heeft, nog minstens 5 à 10 jaar nodig heeft om zo'n bom te kunnen maken.
Daartegenover staan landen aan wiens bedoelingen niet meer moet getwijfeld worden Israël heeft 200 kernraketten en weigert het non-proliferatieverdrag te ondertekenen. Ook India en Pakistan weigeren dat. Bush ziet daar geen probleem in. Ook de Verenigde Staten en de andere kernmachten komen hun verplichtingen van het non-proliferatieverdrag niet na: volgens dat verdrag moeten zij hun atoomwapens geleidelijk ontmantelen, maar in plaats daarvan gaan ze door met moderniseren. De voorbije jaren hebben de VS zelfs herhaaldelijk gedreigd dat ze klaar staan om kernwapens in te zetten, óók tegen niet-kernwapenlanden. Iran en Irak werden zelfs bij naam genoemd. Vorige maand legde de Franse president Chirac al even stoere verklaringen af. Hij wil de toegang tot de strategische grondstoffen ten allen prijze verzekeren desnoods met kernwapens.

Wie bedreigt wie?
De vredesbeweging schrijft: "Amerikaanse troepen hebben de voorbije jaren stevig voet aan de grond gezet in de vier directe buurlanden van Iran: zowel in Afghanistan, Irak, Pakistan en Turkije hebben de VS tientallen militaire basissen opgezet. In Turkije hebben ze zelfs kernwapens paraat staan op de NAVO luchtmachtbasis van Inçirlik. Verder verwierf de Amerikaanse zeemacht controle over de Perzische Golf ten zuiden van Iran met een indrukwekkende en peperdure zeemacht waaronder vliegdekschepen en nucleaire onderzeeërs. Wie bedreigt hier wie? Het feit dat Israël met zijn geheim nucleair programma buiten schot blijft van de westerse diplomatie helpt deze zaak natuurlijk ook geen stap vooruit, integendeel."1
Wat kan Iran van het idee afbrengen dat het een eigen atoombom nodig heeft? Er is slechts één oplossing: een kernwapenvrij Midden-Oosten zonder Amerikaanse overheersing. Israël en de andere kernmachten in de regio moeten hun kernarsenaal ontmantelen. De Amerikaanse vliegdekschepen en duikboten met kernkoppen moeten de regio verlaten. De Navo-basissen moeten ontmanteld worden. Israël, maar ook Pakistan en India moeten het non-proliferatieverdrag ondertekenen. Dit zou een belangrijke stap zijn in de richting van een kernwapenvrije wereld. En alle landen die dat verdrag tekenden, moeten het ook naleven.
Tegelijk heeft elk land het recht op een eigen technologische ontwikkeling, met inbegrip van het vreedzame gebruik van kernenergie. Iran heeft totnogtoe geen enkele inbreuk gepleegd tegen het internationale akkoord over de verspreiding van kernwapens, het non-proliferatieverdrag.

1 Opiniestuk van 14 vredesorganisaties & Abolition 2000, De Standaard, 27 januari 2006 .


Is een Iranoorlog te vermijden?

De Amerikaanse rechtervleugel verdedigt een radicale aanpak van 'het Iraans probleem'. Bush lijkt steeds meer te kiezen voor infiltratie en ondermijning ...


De haviken in Washington willen de druk opvoeren, onder meer door het bombarderen van kerninstallaties. Sommigen spreken van een bezetting van het Zuidwest-Iran, dat aan Irak grenst. Toevallig de regio met 90% van de Iraanse oliereserves.
Maar dergelijk plan is een illusie. Iran heeft een veel sterkere militaire capaciteit dan Irak. Bovendien heeft het land gesofistikeerde antischipraketten staan op het eiland Abu Musa, waarmee het de Perzische Golf kan afsluiten. Liefst 40% van de olie van de hele wereld moet hierlangs passeren. Dit leidt onvermijdelijk tot paniek op de oliemarkten, hallucinante prijsstijgingen en een crisis van de wereldeconomie zonder voorgaande. Wat zal de rest van de wereld, bijvoorbeeld China en Rusland, dan doen?
In 2004 onderzochten de CIA en het Amerikaanse leger de gevolgen van een preventieve aanval op de Iraanse kernindustrie. Het weekblad Newsweek vatte de conclusies toen als volgt samen: "Er was geen enkel scenario dat erin slaagde een escalatie van het conflict te vermijden."1
Anderen verdedigen de veel omzichtiger aanpak van onderhandelingen en infiltratie. Ook de regering Bush lijkt nu voor die optie te kiezen. Vorige week maakte buitenlandminister Condoleezza Rice bekend dat Washington 85 miljoen dollar wil vrijmaken voor infiltratie en ondermijning van het regime. Vorig jaar was dat slechts 3,5 miljoen dollar.
De VS zitten in een moeilijk parket. Ze dreigen hun greep op de regio steeds meer te verliezen. Sommige haviken-leiders willen het risico op een open crisis erbij nemen... voor hen is een frontale aanval tegen Iran de enige mogelijkheid om de wereldoverheersing van de VS te verzekeren. Dit maakt de toekomst onvoorspelbaar en gevaarlijk, ook in België. Vandaar de noodzaak voor de versterking van de vredesbeweging voor het stoppen van de oorlog tegen Irak en het beletten van een oorlog tegen Iran.

1 "War-Gaming the Mullahs: The U.S. weighs the price of a pre-emptive strike," Newsweek, 27 Septembre 2004.


Het Iraans regime ontsluierd

Welke politieke krachten hebben de macht in de Iran? Welk economisch en sociaal beleid wordt onder het islamitische regime gevoerd?

Na de revolutie van 1979 werd onder leiding van Khomeiny een streng islamitische staat uitgebouwd. De staatsideologie is gebaseerd op een specifieke interpretatie van de sjiitische islam. Een groep van zeven ayatollahs staat 'boven de staat'. Zij controleren of alles gebeurt volgens de regels van hun interpretatie van de islam. Zij hebben een vetorecht over de regeringsbeslissingen.
Zo'n regime kan je niet steunen. De uitbouw van een maatschappij op eng godsdienstige basis biedt geen oplossing voor de democratische en progressieve verzuchtingen van de bevolking. Achter deze religieuze constructie gaan economische rijkdommen schuil van de leidende politieke klasse in Iran.
De enorme verrijking van een beperkte groep in de voorbije jaren leidde tot groeiende armoede bij een groot deel van de bevolking. Bij de presidentsverkiezingen van vorig jaar kon huidig president Ahmedinejad hierop inspelen. Met een populistisch programma tegen corruptie en met sociale beloftes kreeg hij de bevolking achter zich. Hij wil een autoritair regime waarin de religie een nog grotere rol speelt. Tegelijk verdedigt Ahmedinejad een neoliberale politiek met privatiseringen en toenemende invloed van buitenlandse kapitaalgroepen. Dit combineert hij met een sociale politiek op basis van liefdadigheid. Maar die kan onmogelijk een oplossing bieden voor de groeiende werkloosheid en armoede.
In Iran beweegt heel wat. De beste steun aan de democratische en sociale verzuchtingen van de Iraniërs is het helpen verhinderen van de oorlogsvoorbereidingen en agressie tegen Iran en het helpen tegenhouden van de buitenlandse inmenging. Want een omverwerping van het regime door de Verenigde Staten zal de situatie niet doen verbeteren. De ervaringen in Irak tonen dit duidelijk aan. Het is aan de Iraniërs zelf om hun weg te kiezen en om hun politici te beoordelen.


50 jaar bewogen geschiedenis

Zowel Rusland, Groot-Brittannië als de Verenigde Staten hebben de voorbije 100 jaar geprobeerd het rijke en strategisch gelegen Iran in hun greep te krijgen. Toch werd het land nooit gekoloniseerd.

1951. Het Iraanse parlement keurt de nationalisatie van de Iraanse olie-industrie goed. Enkele maanden later onteigent de progressieve eerste minister Mossadegh de Anglo-Iranian Oil company (AIOC) die tot dan in Britse handen was. De Britten slaan terug door de Perzische Golf te blokkeren zodat geen druppel Iraanse olie nog wegkan. Dit leidde tot een radicalisering van Mossadeghs politiek en tot massale mobilisaties van de bevolking.

1953. Een staatsgreep made by the CIA werpt de regering van president Mossadeh omver. De macht komt in handen van sjah Pahlavi, die een zeer repressief regime uitbouwt met volle steun van Washington. Samen met Israël ­ waarmee de sjah zeer goede relaties onderhoudt ­ was Iran 25 jaar lang de trouwste bondgenoot van de Verenigde Staten. In de jaren '70 wordt een Iraanse kerncentrale gebouwd met Amerikaanse hulp.

1979. Een algemene volksrevolutie verdrijft de sjah van de macht. Die revolutie was gericht tegen de buitenlandse inmenging, tegen de repressie door de sjah en tegen de beperkte elite die zich ­ samen met buitenlandse financiële groepen ­ mateloos verrijkte op de rug van het volk. Deze revolutie had een belangrijke islamistische identiteit. Ayatollah Khomeiny kwam na 12 jaar ballingschap terug naar Iran en leidde het land naar een streng islamistisch regime dat repressief optrad tegen progressieve bewegingen. De huidige president Ahmedinejad was toen een van de jonge leiders van de revolutionaire garde.

1980. Het uitbreken van de Iraans-Iraakse oorlog maakt een einde aan de interne strijd tussen de verschillende krachten binnen het regime. De oorlog stabiliseert de macht van Khomeiny. Binnen een islamistisch kader maakt het regime zich vrij uit de inmenging van het Westen, vooral van de Verenigde Staten. Tegelijk worden economische relaties opgebouwd met Duitsland en andere Europese landen.

1988. Na meer dan een miljoen doden komt er eindelijk een einde aan de Iraans-Iraakse oorlog. Kort daarna overlijdt Khomeiny.

Jaren '90. Na de val van de Sovjet-Unie breidt de neoliberale ideologie ook in Iran haar invloed uit. Er komt enige opening naar de VS en Europa, evenwel zonder dat het islamistische karakter van de Iraanse staat wordt afgezwakt.

2001 - 2005. De Amerikaanse president Bush noemt Iran een schurkenstaat en een van de landen van 'de as van het kwaad'. Dit leidt weer tot een versterking van de nationalistische stroming in Iran. Het land zoekt toenadering tot China en Rusland in de zogenaamde 'groep van Shanghai'. In 2005 wordt Ahmedinejad tot president verkozen.