Publication list - PUBLIC HEALTH

De Vos P, García A, Alvarez A, Rodríguez A, Bonet M, Van der Stuyft P (2012) Public health services, an essential determinant of health during crisis. Lessons from Cuba, 1989-2000. Trop. Med. Int. Health 17: 469-479.

De Ceukelaire W, De Vos P, Criel B (2011) Political will for better health, a bottom-up process. Trpo. Med. Int. Health 16: 1185-1189.

De Vos P, Guerra M, Sosa I, Ferrer L, Rodríguez A, Bonet M, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2011) Comprehensive participatory planning and evaluation (CPPE). Social Medicine 6(2): 106-117.

De Vos P, Guerra M, Sosa I, Ferrer L, Rodriguez A, Bonet M, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2011) Planificación y evaluación participativa e integral (PEPI). Medicina Social 6(2): 120-133.

De Vos P (2010) Strengthening public health systems: an analysis of global trends and counter-praxis in Cuba. Dissertation - PhD in Medical Sciences. Ghent University, 29th of November 2010.

Londoño E, Dario-Gómez R, De Vos P (2010) Colombia’s health reform: false debates, real imperatives. Lancet 375: 803.

De Vos P, Orduñez-García P, Santos-Peña M, Van der Stuyft P (2010) Public hospital management in times of crisis: lessons learned from Cienfuegos, Cuba (1996-2008). Health Policy 96, 64-71. [DOI: 10.1016/j.healthpol.2010.01.005]
(Also in MEDICC Review 2010 12(2): 37-43.)

Van Olmen J, Criel B, Devadasan N, Pariyo G, De Vos Pol, Van Damme W, Van Dormael M, Marchal B, Kegels G (2010) Primary Health Care in the 21st century: primary care providers and people's empowerment [editorial]. Trop. Med. Int. Health 15: 386-390.

De Vos P, Van der Stuyft P (2009) The right to health in times of economic crisis: Cuba’s way. Lancet 374, 1575-1576.

De Vos P, De Ceukelaire W, Malaise G, Pérez D, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2009) Health through people’s empowerment: a rights-based approach to participation. Health and Human Rights 11(1):23-35.

De Vos P, Malaise G, De Ceukelaire W, Perez D, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2009) Participation and empowerment in Primary Health Care: from Alma Ata to the era of Globalization. Social Medicine 4(2), 121-127. http://journals.sfu.ca/socialmedicine/index.php/socialmedicine/article/view/269/633.
De Vos P, Malaise G, DeCeukelaire W, Perez D, Lefèvre P, Van der Stuyft P (2009) Participación y empoderamiento en la atención primaria en salud: desde Alma Ata hasta la era de la globalización. Medicina Social 4(2); 127-134. http://journals.sfu.ca/socialmedicine/index.php/medicinasocial/article/view/314/651.
Perez D, Lefèvre P, Romero MI, Sanchez L, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Augmenting frameworks for appraising practices of community-based health interventions. Health Policy and Planning 24(5): 335-341. (DOI:10.1093/heapol/czp028)

De Ceukelaire W, De Vos P (2009) Social movements are key towards universal health coverage. Lancet 374:1888.

De Ceukelaire W, De Vos P (2009) Governments, civil society, and social determinants of health. Lancet 373, 298-299.

De Vos P (2009) Las nuevas oportunidades para América Latina. p 161-175. In: Barten F, Rovere M, Espinoza E (eds). Salud Para Todos. Una Meta Posible. Pueblos Movilizados y Gobiernos Comprometidos en un Nuevo Contexto Global. Buenos Aires, IIED – América Latina Publicaciones 2009. [http://www.iied-al.org.ar/Libro%20Salud%20para%20todos.pdf]. [ISBN: 978-987-22370-5-9]

Soors W, De Vos P, Criel B (2009) Sociale Zekerheid is geen 'vraatzuchtig monstertje'. De Standaard, 14 augustus.

De Vos P, De Ceukelaire W, Bonet M, Van der Stuyft P. Commentary: Cuba's health system: challenges ahead. Health Policy and Planning 2008;23:288-290.

De Vos P et al. Uses of first line emergency services in Cuba. Health Policy 2008; 85(1):94-104.

De Vos P, De Ceukelaire W, Bonet M, Van der Stuyft P. Cuba’s international cooperation in health: an overview. International Journal of Health Services 2007; 37(4):761-776.

Van der Stuyft P, De Vos P. The USA and “Cuban doctors working abroad”. Lancet 2007; 369:2160 (30th June).

De Vos P, Barroso I, Rodriguez A, Bonet M, Van der Stuyft P. The functioning of the Cuban home hospitalization programme: a descriptive analysis. BMC Health Services Research 2007, 7:76.

Barroso Utra IM, García Fariñas A, Rodríguez Salvá A, De Vos P, Bonet Gorbea M, Van Der Stuyft P. El ingreso en el hogar y su costo directo en Cuba. Rev Panam Salud Publica. 2007; 21(2/3):85-95.

De Vos P. Cuba's delayed transition needs (Letter). Lancet 2006; 368:1324 (14th October).

De Vos P, De Ceukelaire W and Van der Stuyft P. Colombia and Cuba: contrasting models in Latin-American health sector reform. Trop Med Int Health 2006; 11(10): 1604-1612.

De Vos P and Van der Stuyft P. Cuba's international cooperative efforts in health (Letter). BMJ 2006;333:603 (16 September).

De Vos, P. Cuba's international cooperation efforts in health. (e-mail letter) BMJ 2006; 333. 2nd of September. (bmj.bmjjournals.com/cgi/eletters/333/7566/464)

De Vos, P. Health Report on Cuba. "No One Left Abandoned": Cuba's National Health System Since the 1959 Revolution. International Journal of Health Servicies 2005; 35(1): 189-207.

De Vos, P., Murlá, P., Rodriguez, A., Bonet, M., Más, P., Van der Stuyft, P. Shifting the demand for emergency care in Cuba's health system. Social Science & Medicine 2005; (60)3: 609-616.

De Vos, P., Bonet, M., Van der Stuyft, P. Health and human rights in Cuba (LETTER). Lancet 2004; 364: 2177-2178.

De Vos, P., Dewitte, H., and Van der Stuyft, P. Unhealthy European Health Policy. International Journal of Health Services 2004; 34(2): 255–269.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisering en gezondheid. Een alternatief voor commercialisering en privatisering. Etudes marxistes 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisation et santé. Une alternative à la commercialisation et à la privatisation. Etudes marxistes 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos P. Crise économique et soins de santé à Cuba. Lett RIAC 2000; juin: 24-26.

De Vos P. Economic crisis and health care in Cuba. INFI Newsl 2000; June: 24-26.

Van der Stuyft P & De Vos P. Nicaragua's debt burden: a permanent hurricane (LETTER). Lancet 1996; 352, 2024.

Van der Stuyft P, De Vos P & Hilderbrand K. USA ans shortage of food and medicine in Cuba(LETTER). Lancet 1997; 349, 363.

Criel B, De Vos P, Van Lerberghe W & Van der Stuyft P. Community financing or cost recovery: empowerment or social dumping?(EDITORIAL). Tropical Medicine and International Health 1997; 1, 281-282.

Porignon D, De Vos P, Hennart P Problématique du secteur santé au Zaïre. 1994. ULB Brussel en ITG Antwerpen.

De Vos P. The role of the general practitioner at the first line health services in Rivas, Nicaragua. Thesis Masters’ of Public Health 1992; ITM Antwerp.

Castillo L, Wesseling C, Aguilar H, Castillo C, De Vos P. Uso e impacto de los plaguicidas en tres países centroamericanos. Estudios Sociales Centroamericanos (Costa Rica) 1989; 49, 119-139.

Publicaties in Cubaanse medische tijdschriften

Álvares Pérez AG, Alegret Rodríguez M, Gonzálvez IPL, Leyva León Á, Rodríguez Salvá A, Bonet Gorbea M, et al. Diferenciales de salud y una aproximación mediante el empleo dell coeficiente de Gini y el índice de concentración en las provincias cubanas, 2002-2008. Rev Cubana Hig Epidemiol 2011;49(2):202-17.

Ferrer Ferrer L, Bonet Gorbea M, Alfonso Sagué K, Guerra Chang M, García Fariñas A, De Vos P. Evaluación del proceso de intervenciones comunitarias para la prevención y control de los factores de riesgo y enfermedades no transmisibles (2003-2005). Rev Cubana Hig Epidemiol 2011;49(1):33-46.

Jova-Morel R, Rodríguez-Salvá A, Piñera AD, Acosta SB, Lorenzo IS, De Vos P, et al. Modelos de atención a pacientes con enfermedades crónicas no transmisibles en Cuba y el mundo. MEDISAN 2011;15(11):1609-20.

Sosa I, Rodriguez A, Abreu I, Guerra M, Lefèvre P, De Vos P (2011)Percepción sobre el análisis de situación de salud en un Consejo Popular de Centro Habana. Rev Cubana Hig Epidemiol 49(3): 183-190.

Rodriguez A, Alvarez A, Sosa I, De Vos P, Bonet M, Van der Stuyft P (2010) Rev. Cubana Hig. Epidemiol. 48(2): 177-196.


Alvarez A, Fariñas A, Rodriguez A, Bonet M, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Los estudios organizacionales en el abordaje de los determinantes de salud. Rev. Cubana Hig. Epidemiología 47(1).

Álvarez-Pérez AG, García-Fariñas A, Rodríguez-Salvá A, Bonet-Gorbea M, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Algunas evidencias cualitativas acerca de la determinación de la salud en Cuba (1989 a 2000). [Electronic only] Revista Cubana de Higiene y Epidemiología. 47(1). [http://bvs.sld.cu/revistas/hie/vol47_1_09/hie02109.htm]

Álvarez-Pérez AG, García-Fariñas A, Rodríguez-Salvá A, Bonet-Gorbea M, De Vos P, Van der Stuyft P (2009) Los estudios organizacionales en el abordaje de los determinantes de la salud [Electronic only] Revista Cubana de Higiene y Epidemiología.47(1). [http://bvs.sld.cu/revistas/hie/vol47_1_09/hie06109.htm]

Van der Stuyft P, De Vos P (2008) La relación entre los niveles de atención constituye un determinante clave de la salud [electronic only]. Rev Cubana Salud Pública 34 (4) , 1-9 [http://bvs.sld.cu/revistas/spu/vol34_4_08/spu14408.htm]

García-Fariñas A, Rodríguez-Salvá A, Marine-Alonso M, De Vos P, Van der Stuyft P (2008) Gastos asumidos por la familia durante el ingreso en el hogar [electronic only]. Rev Cubana Salud Pública 34 [http://scieloprueba.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0864-34662008000200007&lng=es&nrm=iso].

Alvarez Pérez AG, García Fariñas A, Rodriguez Salvá A, Bonet Gorbea M, De Vos P, Van der Stuyft P (2008) La regionalización de los servicios de salud como una estrategía de reorganización sanitaria [electronic only]. Revista Cubana de Higiene y Epidemiología 46, 1-12 [http://bvs.sld.cu/revistas/hie/vol46_1_08/hie07108.htm].

García Fariñas A, Barroso Utra IM, Rodriguez Salvá A, De Vos P, Van der Stuyft P, Bonet Gorbea M (2008) Costos directos del ingreso en el hogar en Cuba [electronic only]. Revista Cubana de Salud Pública 34, 1-8 [http://scielo.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0864-34662008000100014&lng=es&nrm=iso].

García Fariñas A, Rodriguez Salvá A, De Vos P, Van der Stuyft P (2008) Ingreso en el hogar: empleo de medicamentos y sus efectos económicos [electronic only]. Revista Cubana de Farmacia 34, 1-8 [http://bvs.sld.cu/revistas/far/vol42_1_08/far09108.htm].

García Fariñas A, Rodriguez Salvá A, De Vos P, Jova Morel R, Bonet Gorbea M, García Roche R, Van der Stuyft P (2006) Costos del subsistema de urgencias en la atención primaria de salud en Cuba, 1999-2000 [electronic only]. Revista Cubana de Salud Pública 32, 1-6 [http://bvs.sld.cu/revistas/spu/vol32_1_06/spusu106.htm].

Rodriguez Salvá A, Díaz Socarrás AJ, Ibarra Sala AM, De Vos P, Mariné Alonso M, Van der Stuyft P, Bonet Gorbea M (2006) El trabajo en equipo en consultorios médicos compartidos: opción a desarrollar en la atención primaria [electronic only]. Revista Cubana de Higiene y Epidemiología 44 [http://scielo.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1561-30032006000100005&lng=es&nrm=iso&tlng=es

Publicatielijst - Europa - Internationaal - Vrede

De Vos P, Houben H. Is demondialisering het nieuwe grote linkse alternatief? Marxistische Studies 99, IMAST, Brussel, 2012.

Cottenier J, De Vos P. Welke strategie tegenover “de stille staatsgreep van BusinessEurope”? Marxistische Studies 98, IMAST, Brussel, 2012.

De Vos P. De Verenigde Socialistische Partij van Venezuela - PSUV. Marxistische Studies 88. IMAST, Brussel, 2009.

De Vos P. Le Parti Socialiste Unifié du Venezuela PSUV. Etudes Marxistes 88. IMAST, Bruxelles, 2009.

De Vos P. Venezuela en het socialisme van de 21e eeuw. Marxistische Studies 87. IMAST, Brussel, 2009, p 81-94.

De Vos P (2009) Le Venezuela et le socialisme du 21ième siècle. Etudes Marxistes 87. IMAST, Bruxelles, 2009.

De Vos, P. Venezuela : Anti-imperialisme en socialisme. Marxistische Studies 77. IMAST, Brussel, 2007. p.11-76.

De Vos, P. Venezuela : Anti-impérialisme et socialisme. Etudes Marxistes 77. INEM, Bruxelles, 2007. p.11-79.

De Vos, P. Les ONG, missionnaires de la nouvelle colonisation. Dans : Frédéric Delorca ed. Atlas alternatif. Le monde à l’heure de la globalisation impériale. Le Temps des Cerises, 2006. p.57-62.

De Vos, P. Multinationales et mouvment tiers-mondiste: partenaires ou adversaires? Un point de vue radical. Dans: Gotovich,J. & Morelli, A.(Eds) Les solidarités internationales. Histoire et perspectives; p.213-224. Collection La Noria. Editions Labor, Bruxelles, 2003.

Franssen, P., and De Vos, P. 11 September. Waarom de kapers vrij spel kregen. EPO, Antwerpen, 2002. 184p.

Franssen, P., and De Vos, P.Le 11 septembre. Pourquoi ils ont laissé faire les pirates de l'air. EPO, Anvers, 2002. 184p.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisation et santé. Une alternative à la commercialisation et à la privatisation. Marxistische Studies 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos, P. De Belder, B. Vandepitte, M., et al. Globalisering en gezondheid. Een alternatief voor commercialisering en privatisering. Etudes marxistes 58. EPO/MS, Antwerpen, 2002. 168p.

De Vos, P., Van Duppen, D., Vandepitte, M., and Merckx, F. NGO's. Missionarissen van de nieuwe kolonisatie. EPO, Antwerpen, 1994.

Wednesday 25 August 2004

President kreeg ruim 58 procent bij referendum Venezuela - Waarom steunt het volk zo massaal Chavez?

In het rijke Venezuela - de belangrijkste olieproducent buiten de Arabische regio - is 80 procent van de bevolking arm. De helft leeft in extreme armoede op het platteland en in de enorme sloppenwijken rond de steden. Waarom steunen vooral deze bevolkingsgroepen president Hugo Chavez? En waarom verketteren de Venezolaanse elite en de Verenigde Staten deze man als een vijand van de vrijheid?

In de eerste helft van 2003 daalde het Bruto Binnenlands Product van Venezuela met 29 procent en kwam de werkloosheid op 19 procent uit, zo zegden de private tv-stations. Tegelijk bleef de kapitaalvlucht voortduren. De oppositie verweet president Chavez dat hij de economie kapotmaakte. En toch kreeg uitgerekend die man tijdens het referendum van vorige week 60 procent van de bevolking achter zich. Hoe komt dat?

Een nieuwe grondwet
Chavez werd president van Venezuela in februari 1999. In een eerste fase werkte hij aan een meer democratische grondwet en legde hij de wettelijke basis van zijn hervormingsplannen. Vooral de voorbije drie jaar heeft zijn beleid concrete resultaten geleverd.

Landhervorming
Sinds 2001 heeft de Venezolaanse regering een uitgebreid programma van landhervorming op poten gezet. Daarbij kregen tot dusver al zo'n 60.000 boerenfamilies zonder land in totaal meer dan 1 miljoen hectare grond toegewezen. Tegelijk konden ze rekenen op kredieten, tractoren en andere gereedschap en technische begeleiding. Hiermee wil Chavez de voedselzekerheid en de zelfvoorziening op het Venezolaanse platteland versterken.

Eigendomstitels
In het Plan Bolivar 2000 werden militairen de volkswijken op de heuvels rond Caracas ingestuurd om samen met de bevolking woningen te bouwen of te herstellen. Vele van die wijken waren illegaal en de mensen waren geen eigenaar van het lapje grond waarop ze woonden. In samenwerking met de overheid organiseerden ze zich in comités, tekenden ze zelf de plannen van hun wijk uit, zetten ze bevolkingsregisters op en voor de symbolische prijs van 1 Bolivar bezorgde de gemeente hen de eigendomsdocumenten van hun terrein en huisje.

Petroleumopbrengsten voor het volk
Veruit de belangrijkste economische hervorming betrof het petroleumstaatsbedrijf PDVSA (Petroleos de Venezuela Sociedad Anónima). Vroeger bleef 80 procent van de opbrengsten aan privé-handen hangen, nu vloeit het merendeel naar de staatskas. Het is vooral tegen deze hervorming dat in april 2002 een poging tot staatsgreep plaatshad en dat zes maand later een langdurige boycot-staking volgde vanwege de lokale pro-Amerikaanse elites en hun handlangers bij de kaderleden en vakbonden van PDVSA. Chavez heeft deze strijd gewonnen dankzij de steun van vele arbeiders binnen PDVSA. De hele structuur van het staatsconcern werd 'opgekuist'. Met de opbrengsten van de petroleumindustrie kon Chavez zijn sociale en ontwikkelingsprogramma's financieren. Deze confrontaties zorgden voor een radicalisering. Vanaf 2003 wordt er politiek van 'missies' opgezet, waarbij Chavez massaal de bevolking mobiliseert.

Alfabetisering
Zo wordt de regeringspolitiek om het onderwijs op alle niveaus meer toegankelijk te maken, versterkt met de Missie Robinson: een alfabetiseringsprogramma dat losstaat van de formele staatsstructuren. Op minder dan een jaar leren meer dan een miljoen Venezolanen leven en schrijven.

Democratisering van het onderwijs
Daarnaast kwam er een Missie Robinson 2 om het lager onderwijs te versterken. In het eerste jaar vonden meer dan een half miljoen kinderen weer de weg naar school naar school. De Missie Ribas helpt honderdduizenden jongeren hun secundair onderwijs af te werken en de Missie Sucre moet de (gratis) toegang tot de universiteit versterken. Ook hiervoor zijn bijna een half miljoen jonge Venezolanen ingeschreven.

Een (Cubaanse) dokter in de wijk
Op het vlak van de gezondheidszorg werd de Missie 'In de wijk' uitgebouwd. Daarbij kreeg Chavez veel steun van Cuba. In de immense sloppenwijken rond Caracas en de andere grote steden is een uitgebreid programma voor eerstelijnsgezondheidszorg opgezet. Vandaag ondersteunen meer dan 13.000 Cubaanse artsen dit programma. Zij hebben hun kabinet in de huizen van de wijk en zetten met de steun van wijkcomités een gezondheidszorg programma op.

Topsport en sport voor iedereen
De sportinfrastructuur werd in belangrijke mate vernieuwd en uitgebreid. Meer dan 2.500 atleten kregen een beurs om zich volwaardig aan hun sport te kunnen wijden. Dit leidde op korte termijn tot resultaten: in de Pan-Amerikaanse spelen van 2003 maakte Venezuela met een 6de plaats in het algemeen klassement komaf met zijn titel van "sportland zonder enige betekenis". Voor het eerst in 44 jaar won een Venezolaanse ploeg er een gouden medaille in een groepssport, namelijk volleybal. Het land won ook een gouden medaille in de atletiek, wat ook al 40 jaar geen enkele Venezolaan had gekund. Naast topsport werd ook een programma 'sport voor iedereen' ontwikkeld, waarbij in de eerste jaren al meer dan 300.000 mensen werden betrokken.

Het volk in beweging
In zijn wekelijkse radio- en televisiepraatje legt Chavez zijn beleid uit, mobiliseert hij de mensen om mee te werken en gaat hij in op de nationale en internationale politiek. Hij spreekt een eenvoudig en duidelijk, doet geregeld krasse uitspraken en richt zich tot de mensen uit de volkswijken. Hij vormt stap voor stap een politiek bewustzijn, bijvoorbeeld door aan te tonen wie achter de staatsgreep zat en wat hun belangen waren, hoe de hele ondermijningsoperatie tegen zijn beleid is opgezet en welke rol de Verenigde Staten daarbij spelen. Chavez slaagt er in de bevolking te mobiliseren en te organiseren. Dit gebeurt in allerhande comités en organisaties rond concrete aandachtspunten. Die vinden elkaar in een nationale coördinatie van sociale bewegingen.

Vrienden en vijanden
Uiteraard maakt Chavez met zijn beleid niet enkel vrienden. Zijn politiek botst voortdurend met de belangen van de rijke elites in het land: de ondernemers en financiers, de privé-mediaconcerns, de grootgrondbezitters, kortom iedereen die zich tot voor kort in Venezuela ongegeneerd kon verrijken.
Venezuela is de derde handelspartner van de Verenigde Staten op het Amerikaanse continent met jaarlijks 10 miljard dollar aan Amerikaanse investeringen. Het land levert 15 procent van de totale Amerikaanse energie. Tegen 2025 zou dat 25 procent moeten zijn. Deze cijfers maken duidelijk dat de strijd van de VS tegen Chavez nog niet ten einde is. Tegelijk zal ook de oppositie haar ondermijningsstrategie op alle manieren verder zetten. Dit politiek gevecht neemt geregeld gewelddadige vormen aan met moorden, straatgevechten en sabotageacties. Maar tot vandaag heeft Hugo Chavez elke aanval weten om te zetten in een overwinning. Hij greep ze telkens aan om zijn beleid te radicaliseren. La lucha continua!

Wednesday 18 August 2004

Het Venezolaanse volk slaat voor derde keer Amerikaanse inmenging terug - Chavez wint referendum

Het Venezolaanse volk viert uitbundig feest. Ook de derde grote poging van de Verenigde Staten om Chavez van de macht te verdrijven is mislukt: het referendum geeft Chavez 58% voor en 42% tegen. Chavez blijft, zoals hij ook bleef na de mislukte poging tot staatsgreep van april 2002. En zoals hij bleef na de politieke stakingen in de oliesector van 2002-2003. De lokale bourgeosie en de CIA geven de strijd echter niet op.

Al in de weken voor 15 augustus, de dag van het referendum, gaven onafhankelijke opiniepeilingen aan dat Chavez zou kunnen winnen. "Valse informatie vanwege de regering", stelden de privé-televisieketens, en ze gooiden er een 'eigen' opiniepeiling tegenaan die het tegendeel beweerde. Tegelijk werden 'alternatieve strategieën' ontwikkeld om het land in chaos te laten wegzinken als Chavez het toch zou halen.
De massale opkomst van meer dan 85 procent van de stemgerechtigden ­ een historisch record voor Venezuela - toonde aan dat de gewone man in de straat wel degelijk wil dat Chavez blijft. Voor het eerst in de geschiedenis van Venezuela mobiliseerden de miljoenen armen en werklozen zich voor een stembusgang. Aan de twee presidentsverkiezingen die door Chavez werden gewonnen, nam maar 56,2 procent en 63,5 procent deel. Nu was de opkomst zo massaal dat de regering moest belissen de stembureau's tot na middernacht open te houden, acht uur langer dan gepland. Zelfs waarnemer Jimmy Carter kon zijn ogen niet geloven: "We hebben al meer dan 50 belangrijke en complexe verkiezingen begeleid over de hele wereld. Maar deze overrompeling hebben we nog nooit meegemaakt." Hij voegde eraan toe dat alles geordend en zonder problemen verliep.

Gewone volk neemt massaal deel
De inzet van deze stembusslag was dan ook enorm. Voor de gewone man was duidelijk dat Chavez wegstemmen zou betekenen dat de hervormingspolitiek zou teruggeschroefd worden. De (veelal Cubaanse) dokters in de sloppenwijken, de alfabetiseringscampagne, de landhervormingen, de organisatie van de bevolking, en het effectieve gebruik van de enorme petroleumopbrengsten voor deze sociale programma's kwamen in gevaar.
Maar de strijd is niet gestreden. De Venezolaanse oligarchie en de VS-administratie zullen zich niet zomaar gewonnen geven. Ze zullen niet nalaten de uitslag van het referendum in twijfel te trekken en Chavez van fraude te beschuldigen, met veel internationale weerklank. Nieuwe samenzweringen, destabilisatiepogingen en aanslagen zullen worden voorbereid. Het recente verleden geeft een vooruitblik op wat de nabije toekomst zal bieden. Vandaag weten we dat de staatsgreep van 11 april 2002 en de maandenlange sabotage van de peroleumindustrie een half jaar later konden rekenen op massale steun van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Alleen al in het jaar van de staatsgreep betaalde USAID 2 miljoen dollar steun aan organisaties en personaliteiten uit de oppositie. In 2002 en 2003 werd via "National Endowment for Democracy" (NED, een met de CIA-gelieerde organisatie) 800.000 dollar geschonken aan allerhande "democratische organisaties" om "de democratie in Venezuela te ondersteunen". Deze hebben één ding gemeen: ze steunden allemaal de staatsgreep van Pedro Carmona tegen Chavez in 2002.

CIA zet sabotage verder
Sinds anderhalf jaar was dit referendum hun nieuwe 'einddoel'. De Amerikaanse steun heeft enkel gediend om economische sabotages en straatgeweld te versterken. Ex-president Carlos Andrés Perez, zelf ooit veroordeeld wegens massale corruptie tijdens zijn ambtstermijn, heeft zelfs openlijk opgeroepen Chavez "te doden als een hond".
We kunnen dus onmogelijk verwachten dat deze CIA-oppositie zich bij haar nieuwe nederlaag zal neerleggen. Volgens de Spaanse krant El Mundo heeft de CIA al plannen "om de plannen van Chavez, om heel Latijns-Amerika om te vormen tot een kopie van Cuba, te bestrijden", als Chavez het referendum zou winnen. De provocaties en het geweld zullen verdergaan. Want zoals de armen weten dat ze veel te winnen hebben bij de politiek van Chavez, zo heeft de oligarchie al lang begrepen dat zij die sociale vooruitgang zal moeten betalen.
Vandaag heeft het Venezolaase volk Chavez als president bevestigd. Dat is een enorm belangrijke overwinning, maar ze moet ook dienen om de verdediging en radicalisering van de revolutie verder te zetten.