Venezuela: zal Chavez het halen?

De tegenstellingen nemen toe tussen de rechtse – pro-Amerikaanse – oppositie en de president die de steun heeft van de armste bevolkingslagenvolksbeweging. De elites hebben een deel van de middenklasse op sleeptouw genomen, en zijn vastbesloten door te gaan ‘tot de finisch’... Zal Chavez stand houden?

De staking die de oppositie sinds 2 december heeft opgezet, heeft slechts één doel: het aftreden van president Chavez. Sinds 1999, met de overwinning van Chavez in de presidentsverkiezingen (met 56% van de stemmen) is een proces van politieke veranderingen opgestart in Venezuela. Er kwam een nationale grondwetgevende vergadering die een nieuwe grondwet uitwerkte “om het land te herstichten”. De Venezonaalse grondwet legt de nadruk op de participatieve democratie, en het belang van sociale rechten.
De essentie van de veranderingen kan begrepen worden als we de houding bekijken vanVenezuela tegenover de politiek van de Verenigde Staten voor Latijns-Amerika.Chavez weigerde de voorstellen voor een vrijhandelsakkoord ALCA te ondertekenen, en stelde er een ALBA (Alternativa Bolivariana para las Américas) tegenover. De Venezolaanse president voert ook scherpe oppositie tegen het ‘Plan Colombia’, de grootschalige militaire interventie van de VS in Colombia. Hij weigerde toelating te geven aan Amerikaanse legervliegtuigen om het Venezolaanse luchtruim te gebruiken.
Hij hield de privatisering tegen van de staatsmaatschappij “Petroleos de Venezuela S.A.” (PDVSA), waarin de familie Bush grote belangen had. Hij hield de verdere privatisering van de gezondheidszorg en de sociale zekerheid waar het financierskapitaal zo enthoesiast over was... Op internationale fora sprak Chavez zich steeds uit over de noodzaak van een front van de arme landen, van eenheid tegen de inmenging van de VS.
Een tweede belangrijke factor is het geheel van wetten (40 in totaal) die vanaf 1 januari 2003 in voege treden. In een poging om het land te ontwikkelen ten voordele van het volk, tasten deze wetten de economische belangen aan van de machtsgroepen die steeds over het land hebben geheerst. Er is de wet over het grondbezit, over de visvangst, over financiën, over cooperatieven, over de publieke functionaris, enz...Tegenover deze binnenlandse en buitenlandse politiek zijn de Verenigde Staten een alliantie aangegaan met de lokale burgerij om de regering Chavez te destabiliseren. In die strategie spelen de media – onder controle van de grote kapitaalgroepen – een essentiële rol. Na twee weken van algemene staking, met voortdurende steun van de privé-media, blijft het land stevig in handen van de regering. Chavez versterkte nog de steun die hij kreeg van de armere lagen van de bevolking.
Maar de gedeeltelijke verlamming van de olie-uitvoer heeft een binnenlandse schaarste gecreëerd en zorgt voor veel onrust. De olie-productie is het centrale knooppunt van de Venezolaanse economie. Met Venezuela als 6de grootste olie-producent ter wereld, heeft de PDVSA een budget dat groter is dan de Venezolaanse staatsbegroting. Het is dus een “super”maatschappij die nauw samenwerkt met verscheidene oliemultinationals, en heeft méér macht dan de staat zelf. Haar sterk geprivilegieerde kaders steunen de staking, uit angst om hun grote financiële voordelen en maatschappelijke positie kwijt te geraken.
Hoewel de steun aan de staking over het algemeen wegebt, hebben de stakingsleiders nog steeds strategische posities in handen. De oppositie beseft dat het “nu of nooit” zou kunnen zijn, en wil doorgaan tot de finish. Ze wil gewelddadige uitbarstingen provoceren, om die daarna –o.a. via de media – te kunnen uitbuiten.
De strijd is niet gestreden, integendeel. De klassentegenstellingen zijn dus bijzonder scherp vandaag. In de komende dagen wordt beslist over de toekomst van Venezuela. Wat op het spel staat is het overleven van een nationalistisch project ten voordele van het volk (ondanks alle beperkingen) tegenover de enorme economische belangen van de Venezolaanse grootburgerij en de Verenigde Staten.Wat in Venezuela gebeurt zal een belangrijke invloed hebben voor de volksstrijd in heel Latijns-Amerika. Volksleider Eduardo Farfàn (zie ander artikel) stelt: “We moeten de volksopstand versterken, en de basis leggen voor een echte volksmacht in heel het land. We moeten dit democratisch proces verdiepen, en een stap vooruit zetten naar het socialisme. We moeten een maatschappij opbouwen die tegemoet komt aan het verlangen naar bevrijding dat leeft in Latijns-Amerika. Vandaag kent Venezuela vrijheden die het nooit eerder kende. De vijand is erop uit de tegenstellingen op de spits te drijven.” Farfàn kent ook de zwakte van de volksbeweging: “De echte kracht van de `Bolivariaanse revolutie' ligt in de georganiseerde volksbeweging. Onze grote zwakte is dat er buiten president Chavez onvoldoende duidelijk leiderschap is. Bovendien zijn de pogingen tot eenheid nog onvoldoende gelukt, en is de organisatie van de bevolking nog zwak. We zijn ervan overtuigd dat in de huidige strijd nieuwe leiders zullen opstaan, die onze beweging kunnen leiden. Stap voor stap zullen we daaraan bouwen.”
Ook de communistische jeugd roept op om het volksverzet te versterken: "Als we twijfelen of proberen het op een akkoordje te gooien, plegen we verraad. De contrarevolutie zal blijven vechten voor dat deel van de macht dat het volk hen heeft afgenomen. We moeten inzien dat deze strijd niet halfslachtig kan gevoerd worden, ofwel slagen we erin die fascisten te verslaan en te doen verdwijnen, ofwel zullen zijn ons verslaan, ons doen verdwijnen, folteren, vermoorden."